AM5 platformu, Ryzen 7000 ve Ryzen 9000 işlemcilerle birlikte kullanılabilen dokuz farklı yonga seti içeriyor. Bu seçeneklerin her biri farklı özellikler sunmakta. Hangi yonga setinin ne sunduğunu ve aralarındaki farkları anlamak başlangıçta kafa karıştırıcı olabilir. Özellikle 800 serisinin çıkmasıyla 600 serisine göre yapılan değişiklikler tabloyu daha da karmaşık hale getiriyor.
AM5 Platformunda Mevcut Yonga Setleri
600 Serisi (Zen 4 için 2022 yılında çıkmıştı):
- X670E
- X670
- B650E
- B650
- A620
800 Serisi (Zen 5 ile birlikte 2025’de geldi):
- X870E
- X870
- B850
- B840
Tüm AM5 anakartlar, uygun BIOS sürümüne sahip olduklarında Ryzen 7000 ve Ryzen 9000 işlemcilerle çalışabiliyor. 800 serisi anakartlar Ryzen 9000 işlemcileri kutudan çıkar çıkmaz desteklerken, 600 serisi anakartlarda BIOS güncellemesi gerekebilir.
Çoğu anakartta yer alan BIOS Flashback özelliği sayesinde, uyumlu bir işlemciye ihtiyaç duymadan BIOS güncellemesi yapılabilir ve 600 serisi anakartlar ile 9000 serisi işlemciler kullanılabilir.
Overclock Desteği
- X870, X870E, X670E, X670, B650E, B650, B850: İşlemci overclock ve PBO (Precision Boost Overdrive) desteği sunar.
- B840 ve A620: Overclock desteği bulunmaz.
VRM kalitesi düşük olan bazı anakartlarda teorik olarak overclock desteklense bile pratikte mümkün olmayabilir. Bu nedenle donanım (özellikle VRM) kalitesi önemli.
VRM Nedir?
Anakart üzerinde işlemciye güç sağlayan kısım VRM olarak geçiyor. Açılımı ise Voltage Regulator Module. Temel görevi, işlemcinin ihtiyacı olan voltajı kararlı bir şekilde iletmek. Özellikle yüksek watt değerlerinde çalışan ya da overclock yapılan sistemlerde bu modül büyük önem taşıyor. Eğer VRM zayıfsa, sistem tam yük altında ısınma, voltaj dalgalanması ve kararsızlık gibi sorunlar çıkarabilir. Bu da doğrudan performansı etkiler.
Overclock yaparken işlemciye daha fazla güç verilmesi gerekiyor. İşte bu noktada güçlü VRM yapısı devreye giriyor. Kaliteli VRM’ye sahip anakartlar, daha yüksek frekanslara çıkma imkanı tanıyor ve uzun süreli yük altında bile kararlı çalışmayı sürdürüyor. Tam tersi durumda ise sistem ya erken throttle (frekans düşüşü) yapar ya da hiç overclock’a izin vermez.
Ayrıca VRM soğutmasının iyi tasarlanmış olması da önemli. Yetersiz soğutulan VRM’ler, kaliteli olsa dahi yüksek sıcaklık nedeniyle performans kaybına yol açabilir.
PCIe Desteği
İşlemcilerin çoğunlugu 28 adet PCIe 5.0 hattı sunar bunlar farklı parçalar için kullanılır:
- 16 hat: Ekran kartı için x16 yuvasına
- 4+4 hat: M.2 SSD ve diğer cihazlara
- 4 hat: Yonga seti ile bağlantı için
Bazı işlemciler (örneğin Ryzen 7 8700G) sadece PCIe 4.0 teknolojisi kullanır ve 20 hat sunar.
Ana PCIe x16 Yuvası (Ekran Kartı İçin)
- X870, X870E, X670E, B650E: PCIe 5.0 desteği sunar.
- X670, B850, B650, B840, A620: En az PCIe 4.0 desteği vardır.
B840 ve A620 yalnızca tek bir x16 yapılandırmasına izin verir, x8+x8 bölünme desteği bulunmaz.
M.2 SSD Yuvası
- X870, X870E, X670E, B650E: PCIe 5.0 desteği zorunlu.
- B650: PCIe 5.0 opsiyoneldir.
- B850, B840, A620: Sadece PCIe 4.0 desteklenir.
Ekstra PCIe Hatları
Yonga seti tarafından sağlanan hatlar, ek PCIe yuvaları, M.2 slotları, ağ donanımı, Wi-Fi ve SATA bağlantıları gibi bileşenler arasında paylaştırılır.
PCIe Hat Sayıları:
- X870E, X670E, X670: 12 adet PCIe 4.0 + 8 adet PCIe 3.0
- X870, B850, B650, B650E: 8 adet PCIe 4.0 + 4 adet PCIe 3.0
- B840: 10 adet PCIe 3.0
- A620: 4 adet PCIe 4.0 + 4 adet PCIe 3.0
USB Bağlantı Özellikleri
AM5 işlemciler, doğrudan işlemciden gelen 4 adet USB 10 Gbps bağlantısı sunar. Geri kalan USB bağlantıları yonga setinden sağlanır.
USB 3 Desteği:
- X870E, X670E, X670: 2x USB 20 Gbps, 12x USB 10 Gbps, 2x USB 5 Gbps
- X870, B650E, B650: 1x USB 20 Gbps, 6x USB 10 Gbps, 1x USB 5 Gbps
- B840, A620: USB 20 Gbps desteği yok, 2x USB 10 Gbps, 2x USB 5 Gbps
USB 4 Desteği:
- X870E ve X870: USB 4 desteği zorunlu.
- Diğer yonga setleri: USB 4 opsiyonel.
SATA ve Diğer Bağlantılar
X870E, X670E, X670: En fazla 8 adet SATA 6 Gbps port sunabilir.
Diğer yonga setleri: Maksimum 4 SATA portu destekler.
Sonuç
- Günlük kullanıcılar ve oyuncular için B650, geniş özellikleri ve uygun fiyatıyla iyi bir seçim.
- Profesyonel sistemler için X870E ve X670E, gelişmiş bağlantı ve genişleme imkanlarıyla öne çıkar.
- Giriş seviyesi sistemler için A620 ve B840 yeterli olabilir ama bağlantı, hız ve overclock gibi konularda ciddi sınırlamalara sahip.
B850 ile B840 arasındaki farklar, isim benzerliğine rağmen çok büyük. Yanlış seçim yapılmaması adına bu detaylara dikkat etmek gerekir. Örneğin B840, aslında A620’nin yeniden adlandırılmış versiyonu.
Yonga seti seçimi, sisteminizin geleceğe dönük ne kadar esnek olacağını belirler. Doğru tercihi yapmak için sadece fiyat değil, ihtiyaç duyulan tüm özellikler göz önünde bulundurulmalı.
